Strona archiwalna GTF (2010-2015)

GTF

Pozostałe artykuły

Serigrafia

Sławomir Fiebig

Serigrafia jest formą grafiki artystycznej i użytkowej wykonywanej metodą sitodruku. Może być ona interesującą formą opracowania fotografii.

Sitodruk jest jedną z wielu technik drukarskich. Został wynaleziony w Japonii i pierwotnie służył do ozdabiania tkanin. Matrycę do druku stanowi najczęściej rama z naciągniętą specjalną tkaniną (sito), z którego poprzez naniesienie odpowiedniej emulsji na miejsca gdzie farba nie ma przechodzić, tworzy się szablon.

Zdjęcie 1.

 

Tak przygotowane do druku sito umieszcza się nad podłożem, którym może być papier, folie z tworzywa, tkanina blacha lub rozmaite przedmioty. Na sito wylewa się specjalną farbę i przeciska się ją na podłoże przeciągając po tkaninie gumowym raklem. Drukować można ręcznie lub w maszynach o mniejszym lub większym stopniu zautomatyzowania. Druk ręczny najwygodniej jest wykonywać z zastosowaniem specjalnego urządzenia zwanego wahaczem, który umożliwia precyzyjne umieszczanie szablonu nad podłożem. Przy druku na papierach lub foliach unieruchamia się je przez zastosowanie stołu podciśnieniowego. Można też używać blatu z naniesionym klejem (szczególnie zalecane przy druku na tkaninach).

Do wykonania szablonu najczęściej używa się emulsji światłoczułej i kliszy. Na sito z naniesioną emulsją kładzie się kliszę, dociska szybą i naświetla. Następnie sito moczy się wodą. W miejscach gdzie klisza była przeźroczysta emulsja pod wpływem światła garbuje się i staje nierozpuszczalną. Tam gdzie czerń kliszy nie przepuściła światła emulsja wypłukuje się i z sita tworzy się szablon.

Serigrafia - 2 Serigrafia - 3
Serigrafia - 4 Serigrafia - 5
Serigrafia - 6 Serigrafia - 7

Serigrafia - 8
Kliszą do druku może być opracowana w tym celu fotografia i to zarówno czarno biała jak i barwna. Można drukować zdjęcia zrastrowane i zgrafizowane oraz izohelie. Stosując rozmaite farby uzyskuje się dużą kombinację możliwych zestawień kolorystycznych. Fotografię można łączyć z grafiką i malarstwem wykonywanym ręcznie. Komputerowe programy stwarzają niesamowite możliwości kreacji, a naświetlarnie poligraficzne znakomicie ułatwiają uzyskiwanie klisz do druku.

Najbardziej znanym artystą wypowiadającym się twórczo techniką serigrafii był Andy Warhol. W swoich pracach często łączył opracowaną fotografię z rysunkiem i malarstwem. Prace drukował sam lub podzlecał wykonanie zakładom sitodruku.


 
Ilustracje to tekstu (il.2-7 wykonane przez autora artykułu):

  • 1. Stół do sitodruku ręcznego z zamontowanym w wahaczu sitem.
  • 2. Fotografia fragmentu parowozu.
  • 3, 4, 5 Serigrafie będące przetworzeniem zdjęcia z il. 2 w różnych wersjach kolorystycznych.
  • 6. Fotografia zaułka w Wilnie.
  • 7. Serigrafia będąca przetworzeniem zdjęcia z il. 6.
  • 8. Praca Andy Warhola łącząca sitodruk z malarstwem.